Armoede- en schuldenmonitor 2023

Het eerste deel van de monitor geeft cijfermatig inzicht over demografische ontwikkelingen van Zwolse (minima)huishoudens. Het tweede deel van de monitor gaat in op de schuldenproblematiek in Zwolle.

Hieronder vindt u een samenvatting van de uitkomsten van de Armoede- en Schuldenmonitor. De gehele Armoede- en schuldenmonitor 2023 kunt u opvragen via onderzoek@zwolle.nl.

Samenvatting

Het eerste deel van de monitor gaat over de minima in Zwolle (huishoudens en personen). De gegevens over de huishoudens met lage inkomens (tot 110% en 130% van het sociaal minimum) zijn afkomstig uit het Integrale Inkomens- en Vermogensonderzoek (IIV) van het CBS. Het peiljaar is, tenzij anders vermeld, 2020. Regelmatig worden ook de voorlopige cijfers van 2021 gepresenteerd. Meer recente cijfers zijn niet beschikbaar . Het tweede deel van de monitor gaat in op de schuldenproblematiek in Zwolle. Hiervoor worden veelal gegevens gebruikt uit gemeentelijke bronnen met als peiljaar 2022, tenzij anders vermeld.

Ondanks de coronacrisis laten de cijfers zien dat het aandeel huishoudens met een laag inkomen (tot 110% en 130% van het sociaal minimum) en het aantal aanmeldingen bij schulddienstverlening tussen 2019 en 2021 niet is toegenomen, maar (licht) is gedaald. In het afgelopen jaar is het aantal aanmeldingen voor schulddienstverlening weer wat toegenomen, maar deze liggen nog wel onder het niveau van vóór de coronacrisis.

Deel 1 Minima in Zwolle

Zwolle heeft in 2020 circa 6.000 huishoudens (exclusief studenten) met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum; 10,7% van de huishoudens in Zwolle behoort hiertoe. Dit is hetzelfde als in 2019. De voorlopige cijfers duiden op een lichte daling in het aandeel huishoudens met een laag inkomen in 2021, dat is in lijn met de landelijke trend.

• Huishoudens met een laag inkomen zijn verhoudingsgewijs vaak eenpersoonshuishoudens.
• Huishoudens met een laag inkomen zijn oververtegenwoordigd in Diezerpoort en Holtenbroek.
• In Zwolle wonen 26.400 kinderen, waarvan bijna 1.900 kinderen in een huishouden met een laag inkomen wonen (7,1%). Dit aandeel vertoont een dalende trend (in 2015 was dit 8,0%). Het overgrote deel van de kinderen uit deze huishoudens woont in een eenoudergezin.

Huishoudens met een langdurig laag inkomen:

• In Zwolle behoort ongeveer de helft van de huishoudens met een laag inkomen tot 110% van het sociaal minimum tot de huishoudens met een langdurig laag inkomen.
• Van alle Zwolse huishoudens in 2020 behoort 6,3% tot de huishoudens met een langdurig laag inkomen. Dit is iets hoger dan in 2019 toen het 6,2% was.
• In Zwolle wonen ongeveer 1.000 kinderen in huishoudens met een langdurig laag inkomen. Dit is 3,9% van alle kinderen. Dit percentage is iets hoger dan in 2019 (3,7%).

Gebruik van Zwolse minima-regelingen:

• Het aantal bijstandsuitkeringen in Zwolle nam in de afgelopen jaren af van 3.630 bijstandsuitkeringen op 1 januari 2021 naar 3.400 bijstandsuitkeringen op 1 januari 2023. De IOAW/IOAZ  uitkeringen zitten hier niet bij.
• De instroom in de bijstand in Zwolle is in 2022 ongeveer gelijk aan het jaar daarvoor. De uitstroom is juist gedaald tussen 2021 en 2022. De uitstroom is in 2022 wat hoger dan de instroom.
• In 2022 maakten 2.342 huishoudens gebruik van de bijzondere bijstand. Het aantal gebruikers van de bijzondere bijstand is tussen 2021 en 2022 voor het eerst  gedaald, nadat dit sinds 2015 ieder jaar toenam.
• In 2022 maakten 2.592 huishoudens gebruik van de individuele inkomenstoeslag. Dit is ongeveer 2% meer dan in 2021.
• Het aantal toekenningen voor het Participatiefonds is in 2022 op het hoogste punt sinds de start van het Participatiefonds in 2017.
• In 2022 ontvingen 33 studenten een studietoeslag.
• Het aantal mensen dat de energietoeslag over 2022 kreeg was in Zwolle 10.558.
• Er zijn in 2022 meer kinderen geholpen door Jeugdfonds Sport in Zwolle dan in 2020 en 2021.
• Sinds 2019 wordt er elk jaar minder gebruik gemaakt van gratis peuteropvang (in 2019 kregen nog 207 kinderen gratis peuteropvang, in 2022 waren dit er 142).
• In 2022 werd het zwemvangnet wat minder vaak aangevraagd dan in de jaren daarvoor.
• Het aantal mensen dat gebruik maakte van de Voedselbank is in 2022 ruim gestegen ten opzichte van 2021. In 2022 maakten 380 huishoudens gebruik van de voedselbank terwijl dit er 281 waren in 2021.

Deel 2 Schuldenproblematiek in Zwolle

Omvang en samenstelling problematische schulden

• Het aantal mensen met financiële problemen dat geholpen is door Op Orde is in 2022 flink gestegen ten opzichte van 2021 (van ongeveer 2.500 Zwolse inwoners naar 3.200 inwoners). Het aantal aanmeldingen bij de gemeentelijke schulddienstverlening is voor het eerst in vijf jaar weer licht gestegen.
• De gemiddelde schuldlast van iemand waar een schuldregeling voor werd opgestart, bedroeg in 2022 ongeveer €25.000.
• Het aantal huisuitzettingen en ontruimingen is in 2022 iets gestegen ten opzichte van 2020 en 2021 maar nog steeds beduidend lager dan in de jaren daarvoor.

Bereik informatie en ondersteuning

• Het aantal Zwolse bezoekers van de website van Geldfit is sterk gestegen: van ongeveer 2.800 bezoekers in 2020 naar ongeveer 7.400 in 2022.
• Het gebruik van de geldplannen van het NIBUD door Zwolse inwoners neemt ieder jaar toe.
• Het financieel spreekuur van het Deltion College is in 2022 door 700 studenten bezocht. Dat is een stijging ten opzichte van 2021.
• Het aantal mensen dat budgetbeheer ontvangt via de gemeente neemt sinds 2020 af. Ook bij het aantal schudregelingen en WSNP verklaringen is een dalende trend te zien. Het aantal statushouders dat budgetbeheer ontvangt neemt juist toe.

Schuldenaarsprofiel

• Inwoners met schulden die ondersteuning ontvangen, wonen relatief vaak in een eenpersoonshuishouden en zijn relatief vaak tussen de 25 en 45 jaar oud. Het aandeel jongeren (tot 27 jaar oud) dat ondersteuning voor schulden ontving in 2022, bedroeg 19%.
• Inwoners met schulden die ondersteuning ontvangen wonen relatief vaak in Holtenbroek en Diezerpoort.
• Meer dan de helft van de inwoners met financiële ondersteuning  heeft een uitkering sociale voorziening als voornaamste inkomensbron.

Ondernemers en schulden

• Het aantal failissementen van bedrijven en instellingen in Overijssel neemt de afgelopen vijf jaar gestaag af. In heel Nederland is het aantal faillissementen tussen 2021 en 2022 weer toegenomen, nadat het eerder sterk was afgenomen tijdens de coronapandemie. 
• Het aantal Bbz (Besluit bijstandverlening zelfstandigen) uitkeringen is tussen 2021 en 2022 flink toegenomen. Dat valt te verklaren door een tijdelijke aanpassing van het Bbz 2004 die bedoeld was als zachte landing voor ondernemers die na afloop van de Tozo nog last hadden van de nog resterende corona gerelateerde problemen. Die liep van 01-10-2021 tot 01-04-2022.
• In 2022 hielp de afdeling schulddienstverlening meer ondernemers dan in 2021 (50 in 2022 t.o.v. 10 in 2021).