Omgekomen leden Zwolse voetbalverenigingen 1940-1945

In 2020 was het 75 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam. Door de coronacrisis gingen alle grote herdenkingsevenementen niet door. Desondanks was er veel aandacht voor de herdenking van de oorlog en oorlogsslachtoffers. 

In de Zwolse voetbalwereld vroeg men zich af of onder die slachtoffers ook leden van de toenmalige Zwolse voetbalclubs waren. Een comité bestaande uit Paul Benning, Folly van Dam, Jaap Hagedoorn, John Kuijer en Henk Twerda boog zich over die vraag.

Oorlogsmonument

Maar waar te beginnen met onderzoek? Want clubarchieven, als ze al bewaard zijn, leveren lang niet altijd informatie op. Via Jurryt van de Vooren, een sportjournalist die landelijk onderzoek doet naar oorlogsslachtoffers in de sportwereld, kwamen de Zwollenaren op het spoor van het oorlogsmonument van de KNVB uit 1949.

De bond had de aangesloten clubs gevraagd om namen van tijdens de oorlog overleden leden. Dat resulteerde destijds in een namenmonument, waarop ook dertien Zwollenaren staan: J.A. Beltman, G.J. van Vilsteren en W. Westerbeek I (allen van Be Quick), G. de Groot, N.M. Koper, C. Masseus, M. Veterman, J. Veterman, K. Veterman, M. Veterman en H. Zilverberg (allen PEC), J. Jansen en W. Lengton (ZAC).

Archieven

Onderzoek in de archieven van PEC door Folly van Dam leverde voor die club een aantal extra namen op. In de buitengewone ledenvergadering van 27 mei werden W. Geerts, H. Sattler en E. Keilholtz herdacht “die door de Duitschers werden gefusilleerd.”

In de buitengewone ledenvergadering van 17 oktober 1945 werden naast de bovengenoemde leden van de familie Veterman en H. Zilverberg ook nog de leden E. Veterman en Pasman en de donateur E. Veterman herdacht. Zij waren allen Joods en waren volgens de voorzitter: “niet teruggekeerd en wij kunnen thans wel aannemen dat zij als slachtoffers van de Duitsche terreur gevallen zijn.”

Oorlogsslachtoffer

Nadere beschouwing van de lijst die zo ontstond leerde dat van de namen G. de Groot en W. Geerts niet is te achterhalen om wie het gaat. De voorletters van N.M. Koper verwijzen naar een vader en zoon met gelijke initialen. Beiden overleefden de oorlog, maar hun zoon, resp. broer Leendert was wel degelijk een oorlogsslachtoffer.

Pasman moet, op basis van de aanduiding dat hij Joods was, worden geïdentificeerd als Erich Walther Passmann. J. Jansen, genoemd bij ZAC, bleek weliswaar in de oorlog overleden, maar niet als gevolg van de oorlog.

Zestien namen

Zo ontstond uiteindelijk een lijst van zestien namen van leden en donateurs van drie Zwolse voetbalclubs. Het is niet uit te sluiten dat de lijst langer is, maar ondanks een oproep in de media zijn er geen nieuwe namen aan de lijst toegevoegd.

Op voorspraak van het comité besloten de drie clubs tot het laten vervaardigen van een plaquette met de zestien namen, die een plek heeft gekregen in het stadion van PEC Zwolle. Daarnaast heeft ondergetekende van elke persoon op de lijst een korte biografie samengesteld, zodat duidelijk wordt wat hun geschiedenis is geweest.

Dat zij en hun lot niet vergeten worden.

Jaap Hagedoorn

Zwolle, 1 oktober 2021

Bronnen:

• www.sportgeschiedenis.nl
• Historisch Centrum Overijssel, toegang 1034, Atletiek- en voetbalvereniging PEC te Zwolle

Overleden Zwolse voetballers WO2

• Jan Albert Beltman

  Voetbalclub: Be Quick ‘28

  Zwollerkerspel (Berkum Poepershoek) 31-5-1912 – Zwolle 8-12-1944

  Beroep: Wegwerker spoorwegen
   

• Gerrit Jan van Vilsteren

  Voetbalclub: Be Quick ‘28

  Zwollerkerspel 13-5-1920 - Celle 20-5-1945

  Beroep: Hulpbesteller PTT
   

• Willem Westerbeek

  Voetbalclub: Be Quick ‘28

  Zwolle 10-10-1921 – Zwolle 12-11-1944

  Beroep: Kaasventer
   

• Elias Veterman

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 8-12-1892 – Auschwitz 28-2-1943

  Beroep: Magazijnbediende/venter
   

• Koos Veterman

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 24-8-1894 – Auschwitz 21-5-1943

  Beroep: Koopman
   

• Erich Walther Passmann

  Voetbalclub: PEC

  Wesel (Dld) 3-2-1903 – Sobibor 11-6-1943

  Beroep: Handelsreiziger
   

• Henri Zilverberg

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 30-6-1905 – Mauthausen 16-9-1941

  Beroep: Marktkoopman in meubelen
   

• Eduard Johan Herman Keilholtz

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 27-4-1914 – Wierden 29-3-1945

  Beroep: Smid en winkelbediende
   

• Cornelis Masseus

  Voetbalclub: PEC

  Zwollerkerspel 22-5-1917 – Langenstein-Zwieberge (Buchenwald Dld) 12-2-1945

  Beroep: Besteller PTT
   

• Leendert Koper

  Voetbalclub: PEC

  Amsterdam 11-6-1920 – Neuengamme 2-5-1943

  Beroep: Motordrijver/bankwerker
   

• Meijer Veterman

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 6-11-1920 – Auschwitz 28-2-1943

  Beroep: Magazijnbediende
   

• Jacob Veterman

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 3-10-1924 – Sobibor 30-4-1943

  Beroep: Kruideniersbediende
   

• Hendrik Sattler

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 17-10-1924 – Benschop 17-2-1945
   

• Elias Veterman

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 5-4-1928 – Sobibor 21-5-1943
   

• Meijer Veterman

  Voetbalclub: PEC

  Zwolle 20-9-1929 – Auschwitz 22-10-1942
   

• Willem Lengton

  Voetbalclub: ZAC

  (Zwolle 4-4-1917 – Wassenaar (Waalsdorpervlakte) 14-4-1944)

  Beroep: Ambtenaar/kantoorbediende