Engelse Werk
Al sinds de 19e eeuw is het Engelse Werk een favoriet uitje voor de Zwollenaren. Er is een mooie combinatie van een afwisselende en lommerrijke wandeling, de uitspanning en zicht op de IJssel.
Rond 1830 werd hier het vestingwerk aan de IJsseldijk (van Menno van Coehoorn uit 1700) omgevormd tot een wandelpark. Het ontwerp was van Hendrik van Lunteren. Later (de aanleg liep tot ca. 1874) werkten zijn zoon Samuel en stadsarchitect B. Reinders aan het plan.
Het park is uitgevoerd in Engelse landschapsstijl, wat het park zijn naam gaf. De oudere delen, aan de westzijde, kennen een sobere, vroege vorm ervan. Het kent natuurlijk bos en open ruimtes aan het water. Er zijn slingerende paden en een afwisseling van open en dicht, licht en donker, met verschillende doorzichten. In de loop van het water (en de dijk) zijn de bolwerken van de oude vesting terug te zien.
In 1870 werd het park uitgebreid rond de grote vijver aan de oostzijde, volgens een plan van Dirk Wattez. Dit gedeelte is ontworpen in de meer romantische late landschapsstijl; meer tuinachtig, met kleinere maten en oorspronkelijk meer variatie in soorten sierbeplanting. Na de aanleg van de spoorlijn in 1862 is in 1907 is een laag gebied (het Kieftegat) aan de zuidzijde bij het park getrokken. Na de aanleg van de nieuwe Hanzelijn, is een deel van het oude spoor ook aan het park toegevoegd.
Naast een historie als vesting en wandelpark, heeft het Engelse Werk ook een geschiedenis van meer dan honderd jaar op het gebied van natuur(bescherming en -beleving). Zo werd al in 1920 het ‘vogeleiland’ afgesloten voor publiek met het oog op broedvogels. In het park staan sinds ca. 1945 pompputten, voor de winning van drinkwater door Vitens. Het Engelse Werk is een rijksmonument, sinds 1971, vanwege de herkenbare omvorming van vestingwerken tot 19e eeuws park.
Kenmerken park
| Aanleg | Vanaf 1828 (Ontwerp H. en S van Lunteren), uitbreiding 1877 (Ontwerp D. Wattez) |
|---|---|
| Oppervlakte | 21,2 ha |
| Beheerniveau | Standaard (B) |
| Functie | Stadspark. Het wandelpark van Zwolle, met uitspanning en parkeergelegenheid. Historie en natuurwaarden en uitzicht op de IJssel |
Wat is er te doen
- Bloembollen (Stinzeflora)
- Herinneringsbomen (o.a. 1 linde ter gelegenheid van de kroning van koningin Beatrix)
- Horeca (Uitspanning Het Engelse Werk)
- Ligweide
- Kruithuis (vleermuiskelder) en tunnel van de voormalige vesting
- Mijnwiel (geschenk van partnerstad Lünen, 1980)
- Oude / Monumentale bomen,
- Oorlogsmonumentje (2001)
- Oude spoorlijn (klein gedeelte, 1864 – 2011)
- Parkeerplaatsen
- Picknickbank
- Vijver
- Wandeling 1 – 5 km (met aansluiting op de dijk)
Engelse Werk in beeld
Groenelementen
| Bomen | Bomen vooral verspreid, solitair en in groepen. Eén, wat losse laan; langs het pad aan de buitenrand (noord-, oost- en zuidzijde). Het oude deel van het park kent vooral inheemse, grote loofbomen. Bij de zuidelijke vijver meer bijzondere bomen (herfstkleuren, weerspiegeling) en een groep coniferen. In de oostelijke uitbreiding meer siersoorten en -vormen. Bij planten van nieuwe bomen is het belangrijk dat de verhouding tussen open en dicht, licht en donker en de zichtlijnen blijven bestaan. |
|---|---|
| Bos / bosplantsoen | Het oudste bos is vooral eik en beuk. Beuk verdringt de ondergroei, waardoor het bos te open wordt. Verjonging en herplant uitvoeren met bosplantsoen met heesters. Eikenbos stimuleert ook kruidengroei. In de oude bosdelen komen bijzondere planten (als bosanemoon, muursla en boszegge), veel stinzeflora (als daslook, aronskelk, narcis, sneeuwklokje, holwortel) en vele soorten paddenstoelen voor. Bomen mogen verouderen en hoeven niet perfecte te zijn, in verband met de natuurwaarden. Ook dood hout, liggend en staand, mits veilig. |
| Hagen | Binnen het park geen hagen. Langs de dijk een oude meidoornhaag. |
| Heesters | Sierheestergroepen stonden van origine vooral in het nieuwere gedeelte aan de oostzijde. De randen van bosvakken waren beplant met bloeiende struiken. Deze zijn inmiddels overgroeid en aan vervanging toe. |
| Gras | Het park kent voornamelijk extensief gras. Dit gebeurt al sinds de jaren ’30. Er zijn een drietal speel- en ligweides, gemaaid als gazon. |
| Water en oevers | Alle oevers hebben hoge natuurwaarden. Oever extensief gras of bosplantsoen. Waterstand fluctueert sterk, samen met de IJssel. Voor laag water is er een inlaat- (en beluchtings)punt (Vitens), ten zuiden van het Vogeleiland. Voor hoge water is er een overstort aan de noordoostzijde (richting de Willemsvaart). |
| Vaste planten | Geen |
| Verharding | Paden Schots graniet. Geen opsluitbanden, wel randen strak houden, voor het visuele effect en voor de toegankelijkheid. |
| Parkmeubilair | Banken standaard (Velopa BN of vergelijkbaar). Aantal uitzonderingen aan de IJsseldijk. Verplaatsbare picknickbanken op de ligweides. De picknickbanken voor de horeca zijn van de Uitspanning. Geen hondenlosloopterrein (wel in het naastgelegen Spoolderbos) en geen speeltoestellen (wel natuurlijke spelaanleidingen). |