Spoor 6 Eén gezin, één plan

Dit spoor draait om gezinnen met multiproblematiek met meerdere ondersteuningsvormen. Het grootste deel van de huishoudens in Zwolle heeft geen ondersteuningsvorm nodig. De huishoudens die baat kunnen hebben bij een betere integrale werkwijze hebben 3 of meer ondersteuningsvormen. In Zwolle hebben we het dan over ongeveer 1% van de huishoudens. Op peildatum 1-1-2020 ging het om in totaal 550 huishoudens met 3 of meer ondersteuningsvormen. Deze huishoudens hebben niet automatisch multiproblematiek of een situatie waarin niet integraal gewerkt wordt.  

In dit spoor zijn 15 casussen opgepakt met de doorbraakmethode bij gezinnen waarin de ondersteuning geen vooruitgang meer boekte en er dus een ‘doorbraak’ nodig was. Daarnaast heeft het Relatie- en scheidingsteam t/m 2023 inmiddels ca. 150 gezinnen geholpen. Deze gezinnen hebben niet altijd multiproblematiek. De inzet van dit team voorkomt juist verergering van problematiek bij relatieproblemen en scheidingen. 

Het doel in dit spoor was om te komen tot betere integrale samenwerking voor de Zwolse gezinnen met multiproblematiek. 

• We zijn gestart met meer inzicht verkrijgen door een afstudeeronderzoek naar integraal werken. Het Sociaal Wijkteam is in veel gevallen de spin in het web van integrale samenwerking. Ze doen een brede uitvraag op meerdere levensdomeinen, voeren regie en hebben goede contacten met andere relevante ondersteuners als scholen en huisartsen. Aan de hand van een probleemanalyse zijn aanbevelingen gedaan voor verbeteringen. Dit is gedaan d.m.v. een analyse over de stapeling van ondersteuning en interviews met professionals, ervaringsdeskundigen, Zwolse medewerkers van beleid en uitvoering en medewerkers van andere gemeenten. 
  

• Vanuit deze inzichten hebben we ervaringen opgedaan met de nieuwe werkwijze 'Doorbraakmethode' die werd ondersteund door het Instituut voor Publieke Waarden. Gezamenlijk is een aanpak ontworpen vanuit de praktijk: 

  • Maatwerkplannen voor 15 gezinnen 
  • Bespreken casuïstiek en daarop reflecteren met betrokkenen: twee bootcamps (digitaal) met wijkteammedewerkers en ketenpartners (jeugdbescherming, jeugdggz, Karakter).  
  • Twee reflectiesessies met de professionals, beleidsmakers, uitvoeringsmanagers en bestuurders van de gemeente. Reflecteren op wat het geleerde betekent voor het sociaal domein in Zwolle met het oog op ‘één gezin, één plan’ en hoe Zwolle de komende jaren hierin kan doorontwikkelen. 
  • Reflectiesessie met uitvoering, beleid en bestuur. 

  Wij hebben uit de ervaringen die wij met het toepassen van de Doorbraak methodiek hebben opgedaan, lessen getrokken. Over deze lessen is de raad eind 2022 geïnformeerd.

• Regionaal is het Project Gezinsinterventies is uitgevoerd waarin een aantal casussen zijn doorgelicht aan de hand van de ‘doorbraakmethode’. Samen met de regio Twente hebben we deze werkwijze geborgd in een Expertisenetwerk Jeugd Overijssel. Naast doorbraken in individuele, complexe casuïstiek levert dit ook geleerde lessen op die via het Netwerk Samen Leren en Ontwikkelen worden gedeeld met de gemeenten en aanbieders.  
• Het Relatie- en scheidingsteam biedt een integraal aanbod bij complexe scheidingsproblematiek. Het team biedt gebundelde multidisciplinaire expertise waar in samenhang zaken opgepakt kunnen worden. Het gaat om integrale aanpak binnen een gezin en wat hierbij nodig is voor zowel de kinderen als de ouders. Met deze integrale gezinsaanpak willen wij de instroom in de jeugdhulp beperken.  

Casus  

Een alleenstaande moeder van 40 jaar heeft een minderjarige zoon van 14 en een meerderjarige uitwonende zoon van 25 jaar oud. Vader is niet in beeld. Moeder heeft een bijstandsuitkering en heeft bewindvoering. Vanuit haar uitkering doet ze haar best om zich in te zetten voor vrijwilligerswerk. Moeder heeft een reclasseringstraject waarbij traumabehandeling als voorwaarde werd gesteld. Ze wilde deze behandeling zelf ook graag volgen, maar de behandelaar kon haar pas helpen als ze de thuissituatie op orde had. Die gaf namelijk te veel stress om een effectieve behandeling te kunnen volgen. Moeder baalde ontzettend, omdat ze ook slecht sliep vanwege de trauma’s. Daarnaast voelde moeder veel druk om aan de gestelde voorwaarde van de reclassering te voldoen. Ze wilde dus graag met de behandeling aan de slag, maar het lukte niet om de thuissituatie op orde te krijgen. Die thuissituatie was erg rommelig; overal spullen, niet hygiënisch, uitgeleefde vloer, verzakt bed en versleten meubels. Ook het onderhoud van de voor- en achtertuin liet te wensen over, waardoor buren hierover - en over geluidsoverlast - klaagden bij de woningbouw. Haar minderjarige zoon kreeg professionele jeugdhulp, wat in de thuissituatie niet goed van de grond kwam vanwege de onrust.  

De doorbraak  

De (eerste) oplossing, ofwel doorbraak, was voor dit huishouden dat de thuissituatie praktisch gezien op orde kwam. We hebben een afvalcontainer laten komen om (veel) afval af te voeren en we hebben het noodzakelijke laminaat opnieuw besteld. Met het oog op duurzaamheid is er nu thuisondersteuning om te zorgen dat de situatie niet opnieuw verslechtert. Deze doorbraak geeft moeder rust om vanuit een goede basis te starten met de behandeling en beter beschikbaar te zijn voor haar gezin. Inmiddels is moeder nu gemotiveerd aan de slag om haar woning op te knappen en haar netwerk in te zetten.  

De les  

Het valt bij deze casus op dat de verschillende betrokken partijen (reclassering, behandelaar, jeugdhulpaanbieder) niet het mandaat hebben om de basis thuis op orde te krijgen, terwijl dit wel essentieel is voor bijvoorbeeld goede behandeling. Bijzondere bijstand zou deze kosten niet of niet volledig vergoeden omdat ze niet worden aangemerkt als ‘noodzakelijke kosten’, terwijl ze wel bijdragen aan een effectievere integrale gezinsbenadering. Het huishouden kan de kosten niet zelf dragen vanwege inkomen aan de bijstandsnorm en bewindvoering. 

Lees hier een krantenartikel over het Relatie- en Scheidingsteam.

De financiële consequenties van de inzet van de Doorbraakmethode zijn in kaart gebracht door in elke casus te kijken wat er nu wordt ingezet aan (zorg)kosten, wat het zou kosten als de methode niet zou zijn ingezet en wat de uiteindelijke kosten na de doorbraak zijn geweest. We zien dat bij de 12 genoemde casussen 226.953,- euro aan kosten voorkomen is (18.913,- euro per casus gemiddeld). Voornamelijk vanwege het voorkomen (of minder inzetten) van behandeling (jeugdhulp), maatschappelijke opvang en dagbesteding. We zien dat in de meeste casussen investering op bestaanszekerheid (participatiewet) zorgkosten heeft voorkomen. We zien daarmee potentieel om deze methode voor meer gezinnen in te zetten met multiproblematiek.  

Belangrijke kanttekening hierbij is dat niet alle gezinnen met multiproblematiek of hoge zorgkosten gebaat zijn bij deze methode, omdat daar de bestaande zorg en ondersteuning wel nodig en of helpend is. 

De Doorbraakmethode wordt in 2023 en 2024 binnen de reguliere organisatie geïmplementeerd en zal o.a. deel uitmaken van de doorontwikkeling van het SWT en de doorgaande ontwikkeling van de afdeling Inkomensondersteuning.  

Er is een basisteam Maatwerk samengesteld uit medewerkers vanuit het SWT, IO en burgerzaken. Deze medewerkers zijn door het Instituut voor Publieke Waarden zowel getraind in het toepassen van de Doorbraak methode als in het inzetten van de tool die bij deze methode hoort. Lopende casuïstiek is tijdens deze training meegenomen.  

De werkwijze van dit basisteam is dat een medewerker een casus niet overneemt, maar de betrokken medewerker coacht in de aanpak van deze casus via de Doorbraakmethode. Daarnaast gaat het team zich de komende periode bekend maken. Zowel intern bij medewerkers binnen de verschillende afdelingen als extern bij partners in de stad.  

In maart 2024 start het basisteam Maatwerk en heeft de Doorbraakmethode een structurele plek gekregen binnen onze reguliere dienstverlening om tot passende oplossingen voor onze inwoners te komen.  

Het Relatie- en scheidingsteam is inmiddels positief geëvalueerd en structureel gefinancierd, waardoor het team beschikbaar komt voor de hele stad en geborgd is.