Logo van Gemeente Zwolle dat doorverwijst naar de homepage van Gemeente Zwolle
Logo van Gemeente Zwolle dat doorverwijst naar de homepage van Gemeente Zwolle

Toekomstige projecten

We hebben in Nederland een innige relatie met het water. Een haat – liefde relatie, eigenlijk. Onze ligging heeft ons veel gebracht en brengt ons nog steeds veel. Door de eeuwen heen hebben we leren “onderhandelen” met het water. Als jij mij dit geeft, geef ik jou dat. We hebben gebouwd om water buiten te sluiten en we hebben gebouwd om water te omarmen.

Projecten voor de naaste toekomst

We komen op een punt dat, na driekwart eeuw deltawerken, klimaatverandering voor ons nu de lat hoger legt. Zwolle ziet dit al een tijdje aankomen. De grote gevarieerdheid in onze delta is een uitdaging. Elk gebiedje heeft weer z’n eigen typische klimaatvraagstuk: wateroverlast, droogte, hitte of een combinatie hiervan. Elk gebiedje is een puzzelstukje in het grotere vraagstuk. Zwolle onderkent de noodzaak van gebiedsgericht aanpakken. En het belang slim gebruik te maken van het samenhangend systeem van waterlopen en waterwegen.

Wateroverschot of watertekort: hoe manage je dat?

Als de zeespiegel stijgt en onverwachte, zeer intensieve hoosbuien enorme piekbelasting op ons waterafvoersysteem geven, waar ga je dan heen met het plotselinge teveel? En als er langdurige perioden van droogte zijn, hoe kan je datzelfde water dan weer teruggeven zodat geen tekorten ontstaan? Hoe bouw je veilig en goed, rekening houdend met deze pieken? En waar bouw je?

Wat is de beste manier van het verstedelijkte gebied inrichten zodat je “hittestress” als gevolg van verstening voldoende het hoofd kan bieden?
Hoe ga je om met investeringen voor de toekomst als die toekomst ook nog onzekerheden in zich draagt?

Dit zijn de vragen die we niet alleen moeten stellen voor onze stad maar voor onze hele regio. Ja, voor heel Nederland en over de landsgrenzen.

Slim meebewegen

Bouwen en leven gebruikmakend van het landschap, van de natuur, lijkt de meest duurzame manier van omgaan met al deze natuurveranderingen. Slim meebewegen met wat niet meer weg te denken is. Flexibel inrichten, zodat wat je nu aan besluiten neemt straks nog omgebogen kan worden naar nieuwe omstandigheden. Het betekent per locatie en per situatie de best denkbare oplossing voor nu én de toekomst. Veranderen is de enige constante.

Zwolle heeft een groot aantal inrichtingsprojecten benoemd die stuk voor stuk, met dit in het achterhoofd, aangepakt worden. Op wijkniveau, of stadniveau op regionaal en interregionaal niveau. In de naaste toekomst maar ook op weg naar 2050.

Zeven daarvan zijn exemplarisch voor de Zwolse aanpak in dezen:

  • Breezicht
  • Zwartewaterzone
  • Nieuwe Veemarkt
  • HWBP keersluis
  • HWBP veilige Vecht
  • Bewonersinitiatieven
  • Stimulering klimaat adaptieve voortuinen met corporaties

Hieronder leggen we uit, hoe deze zeven, stuk voor stuk ons gedachtegoed demonstreren.

Projecten

Deze nieuwe woonbuurt in de wijk Stadshagen is verhoogd aangelegd (‘terpenbouw’) en in combinatie gebracht met de lagere blauwgroene zone. Een typisch voorbeeld van bouwen met het landschap, werken met het water in plaats van tegen het water. Kennis en ervaring opgedaan in het verleden verrijkt de geïntegreerde aanpak in deze woonbuurt. Leven met het water in plaats van strijden tegen het water.

Het is een mooie oefening met de uitdagingen die op ons afkomen vanuit de verstedelijkingsopgave. Bestaand Stadshagen wordt klimaat robuuster door Breezicht. Dit ambitieuze woningproject kan het nieuwe normaal voor Zwolle worden en wellicht als voorbeeld dienen voor vergelijkbare locaties in andere gebieden. Grootschalig en gebruikmakend van wateropvang in het landschap op een natuurlijke manier, met oog voor biodiversiteit bij de overgangen van land naar water.

De realisatie van de blauwgroene zone en de terpen in Breezicht Noord is afgerond.

Het Zwarte Water is de verbindende schakel tussen de binnenstad, de aanliggende wijken en het aangrenzende groen- en natuurgebied. Aan deze rivier ligt de Zwarte Waterzone. Dit is het gebied aan de Holtenbroekerdijk, tussen de Holtenbroekerbrug en de Mastenbroekerbrug.

In september 2023 werd duidelijk dat gezien de veranderende marktomstandigheden, de ontwikkelcombinatie de huidige plannen voor de Zwarte Waterzone niet kan uitvoeren binnen de kaders van het Stedenbouwkundig Ontwikkelplan. De komende tijd voert de gemeente een heroriëntatie van de plannen uit.

Meer info hierexterne-link-icoon

Wonen op de plek van de huidige IJsselhallen, over ruim vijf jaar is het mogelijk. Voordat de eerste woningen kunnen verrijzen, is het nodig een plan te maken hoe het gebied wordt ingericht. Van belang is dat de groenblauwe verbinding Voorst – Stationsomgeving en Willemsvaart wordt ingericht op een manier waarop we de klimaatveranderingen die op ons afkomen, het hoofd kunnen bieden. Daarbij zal gebruik gemaakt worden van het DNA van dit specifieke gebied, d.w.z. dat maximaal gebruik zal worden gemaakt van de gebiedseigen kenmerken. Maatwerk dus. De Veemarkt locatie was oorspronkelijk nat, moerasachtig gebied. Hier zal een aansluiting op het groenblauwe netwerk gerealiseerd gaan worden. De Willemsvaart, een oude verbinding tussen stadsgracht en IJssel, maakt het mogelijk in dit gebied flexibeler te zijn bij overtollig water. De Nieuwe Veemarkt biedt kans om circulair, groen en bio divers te bouwen.

Nieuwe Veemarkt wordt gerealiseerd:

  • 2022 – 2023 uitwerking ruimtelijk ontwikkelplan (na vaststelling visie door de raad)
  • 2024 – start bouw en woonrijp maken

Het waterschap deed onderzoek om de stormvloedkering bij de binnenstad te laten voldoen aan nieuwe normering van waterveiligheid. Dit uiteraard vanwege de risico’s van het waterstijgingsniveau als gevolg van klimaatverandering. Veel partijen in onze regio hechten belang aan de toekomstbestendige aanpak van niet alleen de keersluis zelf maar ook de veiligheid van het betreffende gebied. In het kader van gebiedsgerichte aanpak wordt het project Keersluis daarom gekoppeld aan het gebied. Daarmee kunnen we samen onze toekomstvisie voor lange termijn centraal stellen.

Regionaal en landelijk watersysteem is met elkaar verbonden. Het Hoogwater beschermingsprogramma wordt dus naar systeemniveau getild. Dit is de essentie van de Zwolse Adaptatie Strategie (ZAS). Deze oplossing is een alternatief voor dijkaanleg. Dat laatste is ruimtelijk lastig inpasbaar in de stad en er blijft kans op bezwijken. De keersluis kan water opvangen bij piekbelasting. Dit is wenselijk als we minder kwetsbaar willen zijn, en minder risico willen lopen bij extreme gebeurtenis (zie Limburg). Het gebied en woningenbouw kunnen we daarop inrichten c.q. bouwen. De opgave klimaat robuuste oplossingen per gebied te ontwikkelen, maakt het wenselijk om als één overheid op te trekken: met als essentie ook aansturing van één verantwoordelijk samenwerkingsverband.

Regionaal speelt de betrekkelijke waterveiligheid tussen Dalfsen en Zwolle. De regio heeft de opgave dit vraagstuk in de komende jaren op te lossen op een manier die inspeelt op de verdere veranderingen van het klimaat. Uiteraard overstijgt deze problematiek de Zwolse stadsgrenzen. De opgave betreft het gehele stroomgebied van de Vecht: lokale oplossingen zijn dan ook geen oplossingen. Er moet gekozen worden voor een systeembenadering voor het hele stroomgebied. Een kans om ook hier het Hoogwater beschermingsprogramma naar een regionaal niveau te tillen en een combinatie te maken met spelende vraagstukken rond energie, landbouwtransitie etc.

Het is heel waarschijnlijk dat ook deze opgave vanuit het Hoogwater beschermingsprogramma een mooie oplossing oplevert, die als voorbeeld kan dienen voor de NOVI aanpak landelijk. Het sluit aan op het denken vanuit het watersysteem: hooggelegen Twente en laaggelegen Zwolle helpen elkaar. Twente en de hogere delen van Salland houden water vast en voeren het vertraagd af om verdroging tegen te gaan op zandgronden en water beschikbaar te houden bij droogte.

Als één ding vaststaat, dan is het dat we elkaar hard nodig hebben om op tijd de juiste ingrepen te doen om klimaatverandering het hoofd te bieden.

Als gemeente kan je van alles willen, als de Zwollenaren niet zelf het inzicht hebben dat het om hun toekomst en die van hun kinderen gaat, zijn we nergens. Gelukkig ziet een groeiende groep Zwollenaren dat heel goed. In vele wijken hebben bewoners heel gerichte ideeën en plannen om hun directe woonomgeving veiliger en leefbaarder te maken, nu en in de toekomst. Deze “duizend bloemen moeten bloeien”, met andere woorden: hoe meer Zwollenaren het heft in handen nemen om hun eigen woonomgeving beter bestand te maken tegen klimaatverandering, hoe beter dat is. Doordat buurten en wijken steeds meer zelf gaan handelen, ontlast dat ook het hoofdwatersysteem.

De gemeente kan dat stimuleren. Met praktische hulp, advies, vergemakkelijking van vergunningverlening, soms ook met financiële middelen. En de gemeente kan al deze initiatieven bij elkaar brengen, zichtbaar maken zodat niemand het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Dus: kom maar op met die Zwolse initiatieven. Laten we kijken hoe we elkaar verder helpen. Iedereen is een deltawerker.

Omdat woningcorporaties een belangrijke rol hebben in het ontzorgen van bewoners van hun huurwoningen, wil de gemeente meer de samenwerking opzoeken met woningbouwcorporaties. Het aanpassen van voortuinen die bij deze huurwoningen horen, om daarmee beter in te spelen op klimaatverandering, kan een belangrijk puzzelstukje zijn in de totale puzzel om Zwolle klimaat robuust te maken. Door gebiedsgerichte samenwerking willen we ook de huurwoningen betrekken in een leefbaarder en veiliger Zwolle. Een individuele huurder kan maar weinig, een corporatie des te meer.